DEM Parti Van Milletvekili Mahmut Dindar, Türkiye’nin deprem gerçeğiyle yüzleşmesi gerektiğini vurgulayarak, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’ya bir soru önergesi sundu.
Dindar, Türkiye’nin büyük bir kısmının aktif fay hatları üzerinde yer aldığını hatırlatarak, geçmişte yaşanan büyük depremlere rağmen kalıcı ve etkili önlemler alınmadığını belirtti.
"HER BÖLGEDE DEPREM TEHLİKESİ VAR"
Dindar’ın önergesinde, Türkiye’de son yüzyılda neredeyse deprem yaşanmayan bir bölgenin kalmadığına dikkat çekildi. Bingöl, Muş, Van, Erzurum, Erzincan, İstanbul, Kahramanmaraş ve çevresinin yüksek risk taşıdığını vurgulayan Dindar, özellikle büyük kentlerde yeterli önlem alınmadığını belirtti. Adapazarı, Erzincan, Niksar-Erbaa, Bolu-Gerede, Varto, Gönen, Gediz, Lice, Çaldıran, Ceyhan, Gölcük, Düzce, İzmir ve Maraş’ta meydana gelen 6 ve üzeri büyüklükteki depremlerin büyük yıkımlara yol açtığını hatırlatan Dindar, yapı güvenliğinin hâlâ ciddi sorunlar barındırdığını ifade etti.
"6 ŞUBAT DEPREMİNİN ARDINDAN KALICI ÇÖZÜM ÜRETİLMEDİ"
6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve 11 ili etkileyen büyük depremin ardından 24 ay geçmesine rağmen, mağduriyetlerin giderilemediğine vurgu yapıldı. Depremde evlerini kaybeden yurttaşların bir kısmının hâlâ prefabrik evlerde ve çadırlarda yaşamak zorunda kaldığını belirten Dindar, 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nden sonra yeterli derslerin çıkarılmadığını savundu.
Deprem vergileri konusundaki tartışmaların devam ettiğini belirten Dindar, toplanan vergilerin nereye harcandığına ilişkin şeffaf bilgilendirme yapılmadığını ifade etti. 6 Şubat depremlerinde 53 binden fazla insanın hayatını kaybettiğini hatırlatarak, benzer felaketlerin önlenmesi için kalıcı dönüşüm politikalarına öncelik verilmesi gerektiğini dile getirdi.
"İMAR BARIŞI DEPREM RİSKİNİ ARTIRDI"
Dindar’ın önergesinde, Türkiye’nin %98’inin aktif fay hatları üzerinde olduğu hatırlatılarak, bina güvenliği konusundaki eksikliklere dikkat çekildi. 30 büyükşehir dışında kalan köylerde zorunlu deprem sigortasının olmamasının büyük bir risk yarattığını vurgulayan Dindar, Türkiye genelinde bina tasarımı, malzeme seçimi ve inşaat sürecindeki hataların sürdüğünü belirtti.
Depreme dayanıksız olduğu tespit edilen birçok binanın yıkılmadığını ifade eden Dindar, imar barışı uygulamasının denetimsiz yapılaşmayı artırarak deprem riskini büyüttüğünü dile getirdi. İstanbul, Elazığ, İzmir ve Maraş-Hatay depremlerinin, toplanma alanları konusunda da büyük eksiklikleri ortaya çıkardığını vurguladı.
"KENTLERİN ALTYAPISI DEPREME GÖRE PLANLANMALI"
Depremlerde can kayıplarının en büyük nedenlerinden birinin yapı kalitesizliği olduğuna dikkat çeken Dindar, hızlı betonlaşma ve rant odaklı kentleşmenin büyük bir risk oluşturduğunu söyledi. Kentsel dönüşüm projelerinde deprem gerçeğinin göz ardı edilmemesi gerektiğini belirten Dindar, acil müdahale ekiplerinin ilk 72 saat içinde yeterli ve hızlı şekilde müdahale edebilmesi için hazırlıklı olması gerektiğini ifade etti.
Büyük şehirlerde altyapının deprem riskine uygun şekilde inşa edilmesi gerektiğini belirten Dindar, yangın, ulaşım ve iletişim sistemlerinin güçlendirilmesinin hayati önem taşıdığını söyledi. Ayrıca, vatandaşların deprem farkındalığı konusunda bilinçlendirilmesi için eğitim çalışmalarının artırılması gerektiğini vurguladı.
DİNDAR'DAN BAKAN YERLİKAYA'YA SORULAR
1) 6 Şubat 2023 ve sonrasında yaşanan depremlerde yaşamını yitiren sayısı kaçtır? Bu kişilerin yaş, cinsiyet, il dağılımı nedir? Yaşamını yitirenlerin ailelerine sunulan sosyo-ekonomik ve psikolojik destekler nelerdir?
2) 6 Şubat 2023 ve sonrasında yaşanan depremlerde yaralanan sayısı kaçtır? Bu kişilerin yaş, cinsiyet, il dağılımı nedir? Bu kişilerden kalıcı veya geçici olarak engelli kalan kişi sayısı kaçtır? Yaralı ve engellilere sunulan sosyo-ekonomik ve psikolojik destekler nelerdir?
3) 6 Şubat Depremi nedeniyle 2025 yılı itibariyle halen kayıp olup haber alınamayan kişi sayısı kaçtır?
4) 6 Şubat 2023 ve sonrasında yaşanan depremlerde kamuya ait yıkılan bina sayısı kaçtır? Hangi ilde kaç kamu binası (okul, hastane, kışla, cezaevi, vb.) yıkılmıştır? Bu binaların yapım yıllarına göre dağılım sayıları nedir? Bu binaların yapım sürecinde sorumluluğu olan kamu görevlileri hakkında yürütülen bir soruşturma mevcut mudur? Bu binalar ne oranda imar affı kapsamında affedilmiştir?
5) Üzerinden 24 aydan fazla süre geçmesine rağmen depremzedelerin temiz su, barınma ve beslenme sorunları neden tam olarak çözülememiştir? Bu kapsamda hangi ilave tedbirleri alacaksınız?
6) Evi ve işyeri kullanılamaz duruma gelen depremzedelere kalıcı konut ve işyerleri hangi tarihlere kadar sağlanacaktır? Bu konuda depremzedelerin borçlandırılmaması amacıyla hangi tedbirler alınacaktır?
7) 10 ilde yaşanan ve on binlerce insanın yaşamını yitirdiği, yüz binlerin yaralandığı depremde kamusal hukuki ve vicdani sorumluluğu olduğu gerekçesiyle istifa eden kaymakam, vali, bakan yardımcısı, bakan ve kamu görevlisi sayısı kaçtır?
8) Türkiye’de yaşanacak depremlerde ölüm ve yaralanma risklerini azaltmak amacıyla hangi tedbirler alınmaktadır?
9) Yurttaşların deprem mağduriyetlerini azaltmak amacıyla kamunun finanse ettiği bir deprem sigortası sistemi kurmayı planlıyor musunuz?
10) 2023 depremlerinde, deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında görevini ihmal ettiği için insanların ölümüne ve yaralanmasına neden olduğundan tutuklu ve hükümlü olan veya yargılanan kişi sayısı kaçtır?