İstanbul, Kütahya ve çevresinde meydana gelen depremler, Türkiye'nin deprem gerçeğini bir kez daha gün yüzüne çıkardı. Deprem kuşağında yer alan iller bir kez daha gündeme gelirken, 2011 yılında 7.2 ve 5.6 büyüklüğündeki iki yıkıcı depremi yaşayan Van'da tedirginlik yeniden baş gösterdi.
İstanbul ve Kütahya gibi illerde peş peşe meydana gelen depremlerin ardından Türkiye’nin deprem riski haritası yeniden gündeme geldi. En yüksek risk taşıyan iller, fay hattı üzerinde bulunan şehirler ve deprem riski en düşük bölgeler dikkatle takip ediliyor. Deprem risk haritasında şehirler; 1, 2, 3, 4 ve 5. derece olmak üzere farklı risk gruplarına ayrılıyor. Peki, Türkiye’de deprem riski en yüksek olan iller hangileri?
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından hazırlanan güncel deprem bölgeleri haritası, Türkiye’nin risk durumunu net bir şekilde ortaya koyuyor. Haritada, deprem riski en yüksek olan iller birinci derece riskli bölgeler olarak tanımlanırken; riski en düşük olan bölgeler ise 4. ve 5. derece olarak sınıflandırılıyor. Türkiye’nin en kalabalık şehri olan İstanbul, ikinci derece riskli iller arasında yer alırken; kalabalık nüfusuyla dikkat çeken İzmir birinci derece deprem riski taşıyan iller arasında bulunuyor. Başkent Ankara ise üçüncü derece risk grubunda değerlendiriliyor. Deprem haritasına göre birinci derece riskli bölgeler; Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu fay hatları üzerinde bulunan illerden oluşuyor. Bu illerde olası bir depreme karşı hazırlıklı olunması büyük önem taşıyor. Deprem riskinin yüksek olduğu bölgelerde kentsel dönüşüm çalışmaları hız kesmeden devam ederken, uzmanlar halkı afet bilinci konusunda dikkatli ve hazırlıklı olmaya çağırıyor.
MTA TÜRKİYE FAY HATTI HARİTASI 2025
MTA ve AFAD tarafından listelenen fay hatları, birkaç adımda kolayca görüntülenebiliyor. Fay haritası ile hangi şehir ya da ilçeden fay hatlarının geçtiği bilgisi, her iki kurum tarafından belirli periyotlarla güncelleniyor. Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere toplamda 3 büyük fay hattı bulunuyor. Deprem haritasında, kırmızı renkli iller birinci derece deprem bölgesini, pembe renkli iller ikinci derece riskli bölgeyi, sarı renkli iller ise üçüncü derece riskli deprem bölgesini ifade ediyor. İşte Türkiye'deki deprem riski haritasına göre birinci, ikinci ve üçüncü dereceden riskli bölgeler…
BİRİNCİ DERECE DEPREM RİSKİ OLAN İLLER (EN YÜKSEK)
İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik, Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl, Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale, Siirt.
İKİNCİ DERECE RİSKLİ İLLER
İkinci derece riskli iller arasında Tekirdağ, İstanbul, Bitlis, Kahramanmaraş, Van, Adıyaman, Şırnak, Zonguldak, Afyon, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan, Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Çankırı, Uşak, Ağrı ve Çorum yer alıyor.
ÜÇÜNCÜ DERECE DEPREM TEHLİKESİ OLAN İLLER
Üçüncü derece riskli iller arasında ise Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Sinop, İstanbul, Kastamonu, Ordu, Samsun, Giresun, Artvin, Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Adana, Gaziantep, Kahramanmaraş, Sivas, Gümüşhane, Bayburt, Kayseri, Yozgat, Çorum, Ankara, Konya, Mersin ve Nevşehir bulunuyor.
EN AZ DEPREM RİSKİ OLAN İLLER
Türkiye Deprem Haritasına göre deprem riskinin en az olduğu iller ise Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman.
DOĞU ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?
Doğu Anadolu Fay Hattı, Anadolu Levhası ve Arap Levhası sınırı boyunca uzanır. İran-Irak sınırında yer alan Bitlis-Zagros Fay Hattı, Türkiye’nin doğusuna itme kuvveti uygulayarak dalma-batma zonuna neden olmaktadır. Bu nedenle Doğu Anadolu Bölgesi her yıl birkaç milimetre yükselmektedir. Doğu Anadolu Fay Hattı, Ölü Deniz Çöküntüsü’nün kuzey ucundaki Maraş üçlü ekleminden başlayıp Kuzey Anadolu Fayı ile birleştiği Karlıova üçlü eklemine kadar uzanır. Bu hat, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl ve Muş’tan geçerek Erzincan’a kadar devam eder ve burada Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir.
KUZEY ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?
Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir. Bu fay hattı, 1100 km uzunluğunda olup, sağ yönlü ve doğrultu atımlıdır. Van Gölü'nden Saros Körfezi'ne kadar uzanır ve tek bir faydan değil, pek çok parçadan oluşan bir fay zonundan meydana gelir. Saroz Körfezi’nden başlayıp Marmara Denizi, Sapanca Gölü, Adapazarı, Tosya ve Erzincan üzerinden Van Gölü’nün kuzeyine kadar devam eder.
AFAD'dan edinilen bilgiye göre, Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Ege Bölgesi Graben Sistemi üzerinde 6’şar, Doğu Anadolu Fay Hattı’nda 4 ve diğer fay hatlarında 8 olmak üzere toplam 24 ilin doğrudan kent merkezlerinden aktif fay geçmektedir. Ayrıca 80'den fazla ilçe de aktif fay hatları üzerinde yer alıyor. Bu iller arasında Aksaray, Aydın, Balıkesir, Bingöl, Bolu, Burdur, Bursa, Denizli, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Osmaniye, Sakarya ve Tokat yer almaktadır. Bu fay hattı üzerinde büyük depremler yaşanmıştır; 1992 yılında Erzincan, 1983’te Erzurum, 1966’da Varto, 1999 yılında ise İzmit, Düzce ve Adapazarı depremleri bu fay üzerinde meydana geldi.
BATI ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?
Batı Anadolu Fay Hattı (BAF), Anadolu’nun batısında doğu-batı uzanışlı, kuzeyden-güneye doğru sıralanan birçok faydan oluşmaktadır. Doğu Anadolu ve Kuzey Anadolu Fay Hatları yanal atılımlar oluştururken, Batı Anadolu Fay Hattı, normal faylarla oluşarak Ege Denizi'nin genişlemesine neden olmaktadır. Batı Anadolu Fay Hattı, Kuzey Anadolu Fay Hattı kadar aktif olmasa da en tehlikeli olan faylardan biridir.
DİRİ FAY HATTI GEÇEN İLLER VE İLÇELER
Türkiye'nin farklı illerinde, aktif diri fay hatları üzerinde bulunan bazı ilçeler ise şunlardır:
• Adıyaman: Gölbaşı
• Afyonkarahisar: Çat, Dinar, Kızılören, Sandıklı
• Ankara: Şereflikoçhisar
• Antalya: Demre
• Aydın: Bozdoğan, Germencik, İncirliova, Koçarlı, Kuşadası, Nazilli, Söle, Sultanhisar, Yenipazar
• Balıkesir: Gönen, Manyas
• Batman: Kozluk
• Bingöl: Karlıova, Yedisu
• Bolu: Gerede, Yeniçağa
• Bursa: Kestel, Gemlik, Mustafakemalpaşa
• Çanakkale: Çan, Yenice
• Çorum: Laçin
• Denizli: Babadağ, Çameli, Çardak
• Diyarbakır: Lice
• Düzce: Çilimli, Cumayeri, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı
• Elazığ: Palu, Sivrice
• Erzincan: Üzümlü
• Eskişehir: İnönü
• Gaziantep: İslahiye
• Hakkari: Şemdinli
• Hatay: Erzin, Hassa, Kırıkhan, Payas
• Isparta: Eğirdir, Senirkent, Uluborlu
• İzmir: Kemalpaşa, Seferihisar, Tire
• Kahramanmaraş: Nurhak, Türkoğlu
• Kayseri: Talas, Yeşilhisar
• Kırıkkale: Keskin
• Kırşehir: Akpınar, Mucur
• Kocaeli: Başiskele, Derince, Gölcük, Kartepe
• Konya: Akşehir, Altınekin, Doğanhisar, Ilgın
• Kütahya: Gediz, Simav
• Malatya: Akçadağ
• Manisa: Ahmetli, Alaşehir, Gölmarmara, Kırkağaç, Salihli, Sarıgöl, Soma, Turgutlu
• Mersin: Çamlıyayla, Mut
• Muğla: Menteşe, Milas
• Niğde: Altunhisar, Bor
• Osmaniye: Düziçi, Toprakkale
• Sakarya: Akyazı, Arifiye, Ferizli, Hendek, Karapürçek, Sapanca
• Şanlıurfa: Bozova
• Siirt: Eruh
• Şırnak: Beytülşehap
• Sivas: Altınyayla, Yıldızeli
• Tokat: Niksar, Reşadiye, Pazar
• Van: Çaldıran, Özalp
• Yalova: Altınova, Çınarcık
